Bu günkü yazımızda et ve et ürünlerinde yapılan hileleri aktarmaya çalışacağız…

İnsan oğlu teknolojinin gelişmesi ile en temel doğal kaynaklarımızı bozmada artık sınır tanımıyor. Anormal bir hızla kendi kendimizi tüketmeye başladık. Her alanda olduğu şekilde tatminsizlik ve doyumsuzluk hat safhaya çıkmış durumda. Gerçi bu konular sosyologların ve psikologların, siyasete bulaşmamış bilim adamlarımızın konusu olduğundan bu konular da fazla fikir beyan edemiyoruz. Sadece onların açıklamalarını bekliyoruz.

Et ve et ürünlerinde en çok kullanılan hile ; kırmızı ve beyaz et karışımlarını tüketime sunmak. Genetik ve lezzet olarak temel olarak iki farklı et türünün bir araya getirilmesinden meydana gelecek lezzet farklılıklarını gidermenin en kolay yolu da tabiki kimyasallar.

Çok değil bir kaç sene öncesine kadar sadece kırmızı ve beyaz et karışımı olarak koyun tavuk, inek-tavuk karışımı zamanla büyük baş küçük baş ve artık tavukdan çıkarak necis olmayan hatta helal olmayan bir takım hayvanların etlerinin karışımı ile artık doruğa çıktı.

Et ürünlerinde kullanılabilir et yağ ayrımı dışında kalan , kemik , kan , boynuz , tırnak , bağırsak vs. gibi direk tüketiciye sunduğunuz zaman talep görmeyecek ama endsütriyel geliri olan bu tip et ürünlerinin normal et ürünlerinin içinde tüketiciye sunulduğu bilinen bir gerçek.

Özellikle sosis, jambon vs üçüncü dördüncü ürünlerde dikkatli olmanız gerekmekte. Bir ara bu ürünlerinde nasıl imal edildiğini inceleyebilirsek bu sayfalarda açıklarız inşallah. nasipse.

Şimdi konumuz olan et ve et ürünlerinde yapılan hilelere geri dönelim. Tespitlerimizi aşağıda sıralayalım inşallah.

Öncelikle bu konuda yayınlanmış olan tebliği sunalım . Arzu edenler aşağıdaki linkten TÜRK GIDA KODEKSİ’nde bulunan ET VE ET ÜRÜNLERİ TEBLİĞİNE buradaki linkten ulaşabilirler.

* KIRMIZI VE BEYAZ ETİN İÇİNDE YOK YOK! 

Dana etine kanatlı eti, iç organ artıklar vs katılabilmekte bu nedenle eti satın alırken gözünüzün önünde çektirerek almanızı tavsiye edebiliriz. Özellikle tüketimi fazla olan büyük hipermarketlerin çoğunda bulunan hazır kıymalarda reyonda kalan ürünlerin kıyma haline getirilmesi ile satıldığını artık bilmeyenimiz yoktur sanırım. Kıymanın içine sakatat, tavuk kemiği, bacağı, derisi, soya kıyması, domuz eti ve sakatatı, bahar eti (kg fiyatı 2- 3 TL olan, ciğeri saran kanlı, kırmızı ve ince tabakalı et) katıyorlar. Hatta bu tüp kıymalara artık MEKANİK KIYMA deniliyor. Hazır kıyma olarak satılan ürün ile gözünüzün önününde çektireceğiniz kıyma arasında olan fiyat farkı size hileyi göz önüne sermektedir.

• Hazır kıymalar çok çabuk bakteri üretimine tabidir. ve her nerede saklanırsa saklansın hijyen olarak sıkıntısı bulunmaktadır. Bu konuda dikkatli olunmalıdır.
• Merdivenaltı-Gayrisıhhi  şartlarda üretilen salam-sosis ürünlerde salmonella-listeria adlı virüsler oluşabilmekte.Ayrıca bunlara akciğer,iç organ,son kullanma tarihini aşmış sucuk salam sosis ürünleri de katılabilmekte.  Kedi-köpek için ayrılan kemikler bile kıymaya katılıyor. Kıymada tavuğun gagası, tırnağına bile rastlamak mümkün.   Sucuk, salam, sosis: Sakatat veya kanatlı etlerin kemiğinin karıştırıldığı mekanik kıyma konuluyor.Biz kendi adımıza bu ürünlerin tüketimini yıllar önce terk etmiş bulunmaktayız. Geçtiğimiz günler de bir sucuk üretim tesisinde yapılan incelemede  100 kg sucuk karışımının içine 10 kg küflenmiş sucuk katıldığı tespit edildi. Baharat ve sarmısakların arasında kokusu ve tadı anlaşılmıyor.
• Hazır köfte, işlenmiş kırmızı et alırken birkaç dakika düşünün. Bazen bu etler bozulduktan sonra baharatlarla tatlandırılıp, süslenip tüketime sunuluyor. En iyisi köftenizi kendiniz yapın ve etleri de kendiniz terbiye edin.
• Tavuk eti ürünlerinin veya tavuk dönerin içine baharatla beraber tavuk derisi,bağırsak,paça, kanat tüy ve sakatat katılabilmektedir. Bayat tavuklar çamaşır suyu ile beyazlatılarak bu tavuk eti ürünlerinin içine dahil edilerek tüketime sunulmaktadır.
• Normal de köy tavuğu dediğimiz açık havada yetişen tavuk etinin pişme süresi yaklaşık olarak 1.5 saattir. Ancak günümüzde marketlerden alıp tüketmeye çalıştığımız tavukların pişme süreleri malesef çok daha kısa süredir.
• Özellikle tavuk eti soğuk zincir şoklamasından çıkarıldıktan sonra çok kısa bir sürede yaklaşık 2 gün içersinde bozulabilmektedir. çoğu restoran ve et ürünleri satılan yerlerde bu süre çoğunlukla geçmektedir. dolayısı ile tavuk eti içinde bakteri ve zararlı madde oluşumu gerçekleşmiş ürünler diğer ürünler ile karıştırılarak tüketiciye sunulmaktadır.
• Gıdada en büyük tehlike ve hile uygulamaları et ve süt ürünlerinde gerçekleşiyor. Hayvanların kemiklerini, zarlarını, tavuk derilerini, bağırsaklarını toplayarak mekanik kıyma haline getirilerek , halka ‘ucuzluk’ adı altında çöpe atılması gereken atıkları satarak, yediriyorlar. Mekanik kıymalar döner yapımından sucuğa, lahmacundan kebaba kadar her yerde kullanılıyor.  Aslında bir yerden sonra bu fiyata bu ürünlerin olamayacağını bildiğimiz halde malesef bu ürünleri tüketmekteyiz.
• Özellikle lokantalar ve büfeler et ve hazır kıymadaki sahteciliğin en yoğun görüldüğü alanlar.  Et terbiye edilirken su katılarak ağırlaştırılıyor. Bu et tencereye girdiğinde ağırlığının yaklaşık yüzde 20’sini kaybediyor. Bazı kasaplar kg ağırlığını arttırmak için, kırmızı ve beyaz etlerin içine, eti şişiren ve canlı gösteren kimyevi maddeler enjekte ediyorlar. Bunu nasıl anlarsanız?, renginden, parmakla bastırarak, en çok da pişirdiğinizde. Et çok fazla su kaybına uğrar ve küçülür maalesef o zaman da iş işten geçmiş olur, onun için kasabınızı iyi seçin.
• Dana kıymaya tavuk kıyması, tavuk sakatatı, boyanmış iç yağ katılıyor. Hazır yemek sektöründe kullanılan kıymalarda dana etine kanatlı eti, at-eşek eti, yabancı doku, iç organ karıştırılıyor.
• SAHTECİLİĞİN en çok yapıldığı et ürünleri işlenmiş olanlar yani salam, sosis ve sucuk… Bu ürünlerin içine baharatla karıştırılmış soya, hayvansal etsel atıklar, akciğer gibi iç organlar, kireç suyunda soyulmuş sarımsak karıştırılıyor. Son kullanma tarihi geçmiş sucuklar yenilerin içine katılıyor. Beyaz ette ise sorun daha büyük. Tavuk dönerin içine tavuk derisi, bağırsak, paça ve sakatatlar karıştırılıyor. Bayat tavuklar çamaşır suyuyla beyazlatılarak taze görüntüsü veriliyor.
• Tüketicilere, hindi budu eti, kuzu eti veya dana eti diye satılıyor (bazı otellerin açık büfelerinde de bu hilelere sıkça rastlamak mümkün). Sözümüz yok hindi eti çok faydalı bir ettir, fakat maliyeti ve damak lezzetini düşünürsek tüketicinin düpedüz kandırıldığı aşikar.
• Bazı kasaplar tüketiciye, dana eti yerine sığır eti satıyorlar. Aralarındaki fark nedir?, sığır eti daha sert olur ve geç pişer, ayrıca pişirildiğinde dana etinden farklı olarak % 20- 30 daha çok su kaybına uğrar, bunun neticesinde hem dana eti yiyeceğim diye sığır eti yemiş olursunuz ve de gramaj kaybından dolayı kandırılmış olursunuz.
• Bayat balıkları şoklama ve bir takım hileler ile tüketiciye sunmaktadırlar. Bayat balık tehlikeli bakterilere haizdir. ve tüketimi sakıncalıdır. Taze balığın gözleri parlak- lekesiz, pulları- yüzgeçleri diri, eti sert, solungaçları canlı kırmızı renkli ve nemli olur (Bazı balıkçılar, bayat balıkların solungaçlarını kırmızı mürekkeple boyuyorlar. Eğer balığın solungaçlarından aşağı doğru kan akıyorsa, bu balığın kanı değil mürekkeptir. )
• Salam, sosis ve sucukların içine soya kıyması, hayvansal atıklar, tavuk sakatatları, hayvan kemiklerinin tozu, raf ömrü uzun olsun diye yüksek miktarda nitrat katıyorlar, ayrıca bozulmuş olan ürünleri etlerde de olduğu gibi baharatlandırıp tekrardan işleyerek tüketiciye satıyorlar.
• Kıymalı pidelerde domuz etine rastlanma oranı her geçen gün artmaktadır. Bazı işletmeler eti temin ettiği yerlerden bu domuz etini bilmeden alıyorken bazıları da bildikleri halde bu ürünü kullanmaktadır. Bilmediğiniz tanımadığınız yerlerde yemek yerken lütfen dikkatli olunuz. Önemsemediğiniz hadi canım abartma diyeceğiniz günleri çoktan geçtik. sağlık bakanlığının sitelerinde teşhir edilen firmaları incelediğinizde göreceksiniz ki mahalle bakkalınızda yada marketinizde bu firmaların ürünleri bulunmaktadır. Domuz etini bismillah çekerek tüketmeniz kadar kendinize verebileceğiniz bir zarar yok sanırım bu alemde.
• Parça ette hile daha az yapılıyor. Bazı yerlerde etin daha kırmızı ve taze görünmesi için içine kimyasal maddeler enjekte ediliyor. En çok tüketilen et şekli olan kıymada ise karışım olduğu için parça çok fazladır ve iyice küçültülüp öğütüldüğü için fark edilmesi zordur. Hileli kıymanın içine, normal şartlarda yiyecek olarak kullanamayacağımız et parçaları, etin mühürlü kısım, zar kısmı, sinirler, dış yüzeyindeki kurumuş zarı, kanlı kısımları katılıyor. Kasaba gittiğimizde istediğimiz parça et hazırlanırken gözümüzün önünde atmak için ayrılan kısımlar daha sonra kıymanın içine girebiliyor. Bu tür besin değerini yitirmiş, çabuk bozulmaya eğilimli kırpıntı maddeler insan sağlığına zarar veriyor. Özellikle damga boyasının çok miktarda olmasının büyük zararı var. Bazen de kıymanın yapısını değiştiren sakatat katılıyor. Ağırlığını artırmak için yağ, rengini kırmızılaştırmak için dalak katılıyor. Muhsin Öztürk, son zamanlarda yapılan analizlerde kıymanın içinde tavuğun artık ürünlerinin, kanat uçlarının, taşlıklarının, ayaklarının, derisinin ve kemiklerinin de tespit edildiğini anlatıyor.Sucuk, salam, sosis, pastırma, kavurma gibi et ürünlerinde de çok hile yapılıyor. Bunların içine et kırpıntıları, etin düşük kaliteli kısımları katılıyor. Ayrıca, fiyatı düşük olanların çoğu, besin değeri düşük yaşlı hayvanlardan yapılıyor. Romanya ve benzeri ülkelerden, resmi veya gayrıresmi yollarla getirilen etlerden yapılan sucuklar da piyasada çok düşük fiyata satılıyor. Muhsin Öztürk, “Düşük fiyata satılan bazı et ürünlerine kanatlı hayvan etinin çok katıldığını gördük. Elbette işe yarar kısımları değil, artık kısımları. Tavuk derisinden sucuk yapılabiliyor. Bozulan veya son kullanma tarihi geçen ürünler, yeniden işleniyor. Bir sucuk fabrikasında bizzat şahit oldum bu sahtekarlığa. 100 kg sucuk karışımının içine 10 kg küflenmiş sucuk katılıyor. Baharat ve sarmısakların arasında kokusu ve tadı anlaşılmıyor.”Tüketici nelere dikkat etmeli?
  İstanbul Büyükşehir Belediyesi Hıfzıssıhha Enstitüsü Müdürü Muhsin Öztürk’ün hileli gıdalara karşı önerileri şöyle: Öncelikle alışverişlerinizi rastgele değil, güvenebileceğiniz yerlerden yapın.Bilinçli hareket edin. Aldığınız ürün bozuk çıktığında hakkınızı aramaktan çekinmeyin. Önce aldığınız yere, sonra da resmi makamlara şikayetlerinizi iletin. Açıkta satılan gıda maddelerini kesinlikle almayın. Ürün kapalı ambalajlı olmalı. Üretim ve son kullanma tarihine mutlaka bakın. İçinde neler olduğuna bakın. Bazen öyle oluyor ki, ambalajında domuz katkısı olduğu yazan bir ürün ne olduğuna bakılmadan kullanılıyor. Şikayet mercileri olan resmi kuruluşların ve tüketici derneği gibi sivil toplum kuruluşları tarafından tüketiciye bu güvencenin verilmesi lazım. Ayrıca, tüketicinin bilinçlenmesi için resmi ve sivil toplum kuruluşlarının eğitim programları hazırlaması ve düzenli bilgilendirme yapması gerek.
• Şikayet için ;
• Aslında tek yetkili kurum Tarım Bakanlığı. Tarım Bakanlığının il ve ilçe müdürlüklerine veya www.tarim.gov.tr adresi kanalı ile yada  ve ALO 174 telefon hattı ile yapabilirsiniz. Daha sonra şikayetinizin durumunu yine tarım bakanlığının internet sitesi üzerinden yada http://www.alo174.gov.tr/ sitesinde bulunan başvuru sorgulamasından takip edebilirsiniz.
• Sağlık Bakanlığı’na bağlı il ve ilçe sağlık müdürlüklerine de başvurabilirsiniz
• Belediyeler de şikayetlerle ilgileniyor; ama doğrudan yetkili olmadığı için başvuruları Tarım Bakanlığına yada Sağlık Bakanlığı’nın ilgili birimlerine iletmekle kalıyor.
• Hile olduğundan şüphelendiğiniz ürün için şikayetinizi ALO 174 hattı veya www.alo174.gov.tr internet sitesinden kolaylıkla yapabilirsiniz.
• Firmaların teşhiri doğru ancak eksik bir uygulama. Öncelikli olarak vatandaşın bu konuda ki duyarlılığının artması en önemli husus.

Nasipse devam edecek inşallah.